به نقل از «اکوفارس»

سنت‌های شب چلّه در گذشته ایران

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۷۰۹۶۹

به گزارش ایسنا، عبارت «شب چلّه» از «شب یلدا» ایرانی‌تر است، چراکه «یلدا» واژه‌ای‌ست که از زبان سامی برداشته شده. از آن‌جایی‌که امسال این آیین باستانی مشترکاً میان ایران و افغانستان در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت جهانی شده، خالی از لطف نیست برخی از رسوم فراموش‌شده را مرور کنیم.

پرتاب پوست هندوانه برای همسایه!

از بین میوه‌های تابستان و پاییز از دیگر میوه‌ها «هندوانه» ارج و قُرب بیشتری نزد مردم دارد، به‌قدری که می‌گویند: «در شب چلّه حتماً باید هندوانه خورد و پوست آن را روی پشت‌بام خانه همسایه پرتاب کرد تا اگر استطاعت خرید هندوانه را نداشت، دست‌کم پوستش را بتراشد و بخورد، مبادا که بی‌نصیب بماند!»

فالِ سوزن و نیت همگانی

یکی از دیگر کارهایی که مردم گذشته در شب یلدا انجام می‌دادند، گرفتنِ «فال سوزن» بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به این صورت که بعد از خوردنِ خوردنی‌ها، گفتنِ گفتنی‌ها و خندیدن به خندیدنی‌ها، یکی از بانوان مسنِ جمع از حفظ شعر می‌خواند و دختربچه‌ای نیز روی تکّه پارچه‌ای که شسته‌نشده، سوزن می‌زند. حاضران مجلس هم می‌توانند در دل نیّت کنند و شعر که تمام شد، آن شعر را جواب نیّت خود بدانند.

آش پشت‌پا برای میوه‌های پاییز!

در خراسان، مردم در شب‌های چلّه، «آش رشته» یا «آش جاخالی» می‌پختند، گرد هم جمع می‌شدند و به‌مناسبت فقدان میوه‌های پاییزی، می‌خوردند.
 

شب چلّه، عیدِ نوعروسان

از رسوم رایج دیگر شب چلّه، از گذشته تا به امروز، رسم فرستادنِ هدیه و تنقلات به خانه نوعروسان است. به این ترتیب که خانواده داماد، خوراکی‌هایی از جمله تنقلات و میوه‌های مختلف را می‌آرایند و در طبق برای خانوادۀ عروس می‌فرستند. در گذشته خوانچه‌ای را تعبیه کرده و توسط طبق‌کِش ارسال می‌کردند. این رسم هنوز هم جسته‌وگریخته در اغلب شهرها و سنّت‌های خانوادگی برقرار است.
 

رسوم یلداییِ همدانی‌ها

در گذشته، همدانی‌ها برای رسیدن یلدا پیش‌دستی می‌کردند و از چند روز قبل در تدارک آن بودند و وقتی شب موعود سر می‌رسید، کدبانوی خانه تنقلاتی مانند کشمش، مویز، تخمه خربزه و تخمه هندوانه را در ظرف‌های زیبا آماده می‌کرد و روی کُرسی قرار می‌داد. در برخی روستاهای ملایر، مردم شب چلّه را، «چلّه‌زری» می‌گفتند. در چلّه‌زری، خانم‌ها از سرِ چشمه جامی از آب پُر می‌کردند و سرِ تاقچه اتاق، رو به قبله می‌گذاشتند و وقتی دور هم جمع می‌شدند، شمعی روشن می‌کردند.

عموچلّه‌جان مهمان می‌شود

پیش‌تر در برخی از دِه‌ها خصوصاً اطراف همدان، روالِ یلدا بر این بود که دو روز قبل از این شب، اهالی آبادی تمام فرش و لحاف کثیف‌شان را در آب رودخانه می‌شستند، به این امید که عموچلّه در شب، مهمانِ خانۀ آن‌ها شود. همچنین تمام درها و دریچه‌ها را باز می‌گذاشتند چون معتقد بودند در غیر این‌صورت عموچلّه‌جون با خانه‌شان قهر می‌کند. هنگام شام هم پسر کوچک موظّف بود از خانه بیرون برود و سه مرتبه صدا بزند: «آهای، عموچلّه‌جون! اجازه هست شام بخوریم؟» و پدر و مادر تأیید می‌کردند که عموچلّه اجازه داده است. بعد از صرف شام همگی می‌بایست چندین نوع شیرینی، میوه، تخمه و هندوانه روی کُرسی آماده کرده و در ظرف بریزند و روی پشت‌بام خانه بخورند. در این هنگام هم پیرمردی بالای بام رفته و جار می‌زد: «خدا پدرتان را بیامرزد، همگی جمع بشوید عموچلّه‌جون را از با احترام تمام از آبادی بیرون کنیم.» و مردم دِه اسب یا الاغی را با پالان آماده می‌کردند و یک نفر را با پوشاندن لباس نو «عموچلّه» می‌خواندند و آبادی را با زمزمه این شعر دور می‌زدند:
«چلّه برو به شادی / از این دیار و وادی
خدا نگهدارت باد / خدا نگهدارت باد»

* منبع اطلاعات درج‌شده کتاب «فرهنگ مردم؛ فولکلور ایران» تألیف سیدعلی میرنیا است

منبع: اکوفارس

کلیدواژه: بانک مرکزی شاخص بورس افزایش قیمت قیمت روز خودرو طلای جهانی میوه ها شب چل ه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ecofars.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اکوفارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۷۰۹۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مردم ماشین و طلا بفروشند، خانه بسازند

اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی درباره روند ساخت مسکن در کشور گفت: یک مقداری با آن تعدادی که برای ساخت مسکن در کشور مطرح شده فاصله داریم البته فوت وزیر سابق راه و شهرسازی هم در این زمینه بی‌تاثیر نبود همچنین یک مقداری هم بر روی شیوه کار مسئله پیش آمد که الان حل شده، اما تنها چیزی که باقی مانده، همکاری بانک‌ها است.

وی اظهار کرد: اگر بانک‌ها بیایند و سهم خود را بدهند جهش خیلی خوبی در ساخت مسکن به‌وجود خواهد آمد.

به گزارش ایران جیب، عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: بانک مرکزی و شورای عالی مسکن گام‌هایی را برداشته‌اند و میزان وامشان قبلا صفر بود، اما الان وامشان بین ۱۵، ۱۶ و ۱۷ درصد است البته بانک‌های خصوصی میزان وامشان صفر است و در این زمینه باید کاری انجام شود، چون اگر وامی نباشد اصلا کاری انجام نمی‌شود.

نماینده مردم تهران، ری، اسلامشهر و شمیرانات در مجلس تصریح کرد: می‌توان تا آنجایی که امکان‌پذیر است زمین را به مردم بدهیم و به‌جای آن وام ندهیم البته قبلا هم این کار انجام می‌شده است لذا از این سیاست وزارت راه استقبال می‌کنیم تا در شهر‌هایی که امکانش وجود دارد زمین رایگان بدهند تا مردم خود خانه بسازند و شعار سال مبنی بر جهش تولید با مشارکت مردم را محقق کنیم.

شاکری اظهار کرد: زمین اگر برای فرد باشد مردم شده باشد که ماشین و طلای خود را بفروشند این کار را می‌کنند تا خانه خود را بسازند و در آن زندگی کنند بنابراین باید این امر در اولویت اول باشد، چون در همکاری نکردن بانک‌ها دادن زمین رایگان به مردم برای اینکه خودشان ذیل نظارت شهرداری‌ها و نظام مهندسی اقدام به ساخت‌وساز کنند بهترین کار است.

عضو کمیسیون عمران مجلس بیان‌کرد: فاصله آورده مردم و تسهیلات بانکی با قیمت تمام شده معنادار است و اگر فکری برای آن نکنیم مردم باز گرفتار می‌شوند یعنی یک جایی می‌گویند برویم آن را به دلال‌ها بفروشیم یا اینکه نرخ سود را در ۱۸ درصد نگه داریم، چون تعدادی از مردم نمی‌توانند از آن استفاده کنند بنابراین اهدای زمین رایگان به مردم و آمدن بانک‌ها برای انجام کار سرعت ساخت‌وساز را بالا می‌برد.

وی تاکید کرد: به نظرم تصمیمات درستی اتخاذ شده و باید با سرعت کار را جلو ببریم همچنین به ازای تخریب یک واحد فرسوده حداقل می‌توان سه واحد ساخت لذا باید برای بافت‌های فرسوده فکری کرد تا بخشی از مشکلات شهر‌های بزرگ حل شود.

کانال عصر ایران در تلگرام